Bewind in een testament
In een testament kan de overledene een extra bepaling op nemen waardoor het erfdeel of het legaat onder 'bewind' staat, eigenlijk toezicht van een ander persoon. Dit bewind staat in Boek 4, het erfrecht voor na het overlijden. Er bestaat ook een bewind en mentorschap voor ouderen, voor de 'oude dag', dat is het meerderjarige bewind in Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek.
Door een testamentair bewind kan ook een legitieme portie onder bewind worden gesteld. Het instellen van dit bewind heeft in de praktijk een aantal doelen:
1. extra bevoegdheid executeur;
2. bescherming van de erfenis van een minderjarige; en/of
3. bescherming van de erfenis van een meerderjarig geestelijk beperkt persoon.
De executeur kan ook de bevoegdheid krijgen om als afwikkelingsbewindvoerder op te treden. Hierdoor kan de executeur de nalatenschap ook zelfstandig verdelen. Een 'normale' executeur mag namelijk de namelijk alleen beheren en indien de erfgenamen onderling niet tot verdelingsafspraak komen, moeten zij naar de Rechtbank om verdeling te vorderen.
Het bewind kan ook worden ingesteld over een erfdeel of een legaat voor een minderjarig persoon tot een leeftijd van 23 jaar of langer indien de meerjarige onvoldoende in staat is goed met zijn vermogen om te gaan. Bij minderjarige is de bewindvoerder ook vaak de voogd. De bewindvoerder is dus een belangrijk persoon voor dit erfdeel of het legaat. Dat blijkt onder andere uit de uitspraak van de rechter te Utrecht:
"Uit artikel 11 van het testament volgt dat de door [eiser] uit de nalatenschap van zijn vader [A] (op grond van de ouderlijke boedelverdeling) verkregen vordering onder testamentair bewind staat. Uit de door [eiser] (als productie 1 bij dagvaarding) overgelegde notariële “Akte van vaststelling geldvorderingen bij de ouderlijke boedelverdeling” van 7 juni 2012 blijkt dat mevrouw [B] op dat moment testamentair bewindvoerder namens [eiser] was. Tijdens de comparitie is gebleken dat mevrouw [B] tot op heden nog steeds testamentair bewindvoerder is. De omstandigheid dat [eiser] een slechte verstandhouding heeft met deze bewindvoerder en hijzelf – zoals namens hem ter zitting is verklaard – de bepaling inzake het testamentair bewind als een “dode letter” beschouwt, doet aan de rechtsgeldigheid van het testamentair bewind niets af.
4.4.
Artikel 4:173 BW bepaalt dat de bewindvoerder de rechthebbende vertegenwoordigt in gedingen ter zake van onder het bewind staande goederen. Hieruit volgt dat ten aanzien van uit een nalatenschap verkregen en onder bewind gesteld vermogen slechts de bewindvoerder in rechte kan optreden (en niet de rechthebbende zelf). De onderhavige vordering kan dan ook enkel door de bewindvoerder in diens hoedanigheid van testamentair bewindvoerder worden ingesteld. Deze opvatting wordt ook verdedigd in de literatuur (zie Kolkman, Tekst & Commentaar BW, artikel 4:173, aant. 1 en Asser-Perrick, Erfrecht en schenking, 2013, nr. 749, slot). Ten aanzien van het vóór 1 januari 2003 geldende erfrecht gold dit ook (HR 30 juni 2000, ECLI:NL:HR:2000:AA6341, NJ 2001, 389, rov. 3.3.2). Niet gebleken is dat de vanaf 1 januari 2003 geldende wet met dit uitgangspunt heeft willen breken. Overigens zou de mogelijkheid voor de rechthebbende om zelfstandig te kunnen procederen ook afbreuk doen aan de strekking van een testamentair bewind dat – zoals ook in dit geval – enkel is ingesteld in het belang van de rechthebbende. Zolang het bewind voortduurt, is het uitsluitend aan de bewindvoerder om namens [eiser] een procedure aanhangig te maken.
4.5.
Hieruit volgt dat de bevoegde rechter tot geen andere conclusie zou kunnen komen dan dat [eiser] niet-ontvankelijk dient te worden verklaard in zijn vordering."
De bewindvoerder is de wettelijk vertegenwoordiger, zoals een ouder dat voor zijn kind(eren) is. De twee advocaten in deze zaak stonden daar kennelijk niet bij stil. Goed dat de rechter de wens van de overledene wel heeft gerespecteerd. Als u op het logo van de Rechtspraak klikt kunt u de hele uitspraak lezen. Er kunnen natuurlijk problemen met de bewindvoerder ontstaan waardoor de gerechtigde graag een andere bewindvoerder wil of meent dat het bewind niet meer noodzakelijk is.
Heeft u ook een probleem rondom een bewind in een testament? Neemt u dan vrijblijvend contact op met JuristBrabant.nl/ JuristErfrecht.nl.
Deze website wordt mede mogelijk gemaakt door ExpertErfrecht.nl en SpecialistErfrecht.nl.
