'Gratis mobieltje', stilzwijgende verlenging of boete te laat betalen?
Veel telefoonmaatschappijen bieden abonnementen aan met een 'gratis telefoontje'. Maar is die telefoon wel echt gratis? De Hoge Raad heeft in 2014 geoordeeld dat er sprake is van koop op afbetaling. De meeste telefoonaanbieders splitsen daarom tegenwoordig de prijs voor de koop van een telefoon en de kosten van het telefoonabonnement. De uitspraak van de Hoge Raad uit 2014 heeft gevolgen voor klanten die in de financiele problemen zijn gekomen door o.a. dergelijke abonnementen of waarvan het abonnement stilzwijgend is doorgelopen.
Stilzwijgende verlenging
Stel nu dat u zo'n oud abonnement met 'gratis telefoon', na de oorspronkelijke periode van doorgaans twee jaren heeft laten doorlopen. De telefoonaanbieder verlengt dan stilzwijgend het contract 'onder dezelfde voorwaarde'. Maar ze bieden geen nieuwe telefoon aan. Op basis van de uitpsraak van de Hoge Raad uit 2014 en 2016 kan gesteld worden dat u nog recht heeft op een telefoon van gelijke waarde. U zult dan uw telefoonmaatschappij moeten aanspreken op een nieuw toetsel of een geldbedrag terug. Daarbij is de winkelwaarde van de telefoon doorslaggevend.
Waarde van 'gratis mobiel' onbekend
De waarde van het 'gratis' mobieltje werd destijds aan de consument niet bekend gemaakt. Dat heeft nu gevolgen voor de verkoper, de kantonrechter:
De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 12 februari 2016 (ECLI:NL:HR:2016:236) bepaald dat, ter bescherming van het belang van de koper, duidelijk moet zijn wat de koopprijs van de door hem gekochte zaak is, en daarmee wat de omvang van de door hem verschuldigde termijnen, voor zover die daarop betrekking hebben. Die prijs moet in de overeenkomst afzonderlijk zijn bepaald. Nu dat in het onderhavige geval niet is gebeurd, wordt de overeenkomst tot koop en verkoop op afbetaling geacht niet tot stand te zijn gekomen en kunnen aan de overeenkomst, voor zover deze ziet op de koop op afbetaling, geen rechtsgevolgen worden verbonden. De telecomaanbieder zal aan gedaagde partij moeten teruggeven hetgeen hij op grond van de niet tot stand gekomen overeenkomst heeft ontvangen. Om die reden zal moeten worden bepaald welk gedeelte van de door gedaagde partij verschuldigde maandtermijnen geacht wordt te zijn bestemd voor de voldoening van de koopsom. De kantonrechter zal daarbij niet treden in hetgeen al door gedaagde partij is voldaan, maar slechts kijken naar het deel van de overeenkomst waar de vordering betrekking op heeft.
De telefoon kan dus terug naar de verkoper. Hij moet dan de (ver)koop-prijs terugbetalen, maar wat was die verkoopprijs van het 'gratis' mobieltje? De kantonrechter hierover:
- Om te bepalen welk deel van de abonnementstermijnen betrekking heeft op het verstrekte telefoontoestel, kunnen twee uitgangspunten worden gehanteerd. In de eerste plaats kan worden uitgegaan van de geldende verkoopwaarde van het telefoontoestel ten tijde van het aangaan van de overeenkomst. Ten tweede kan worden uitgegaan van een vergelijkbaar sim-only abonnement. Eisende partij heeft gesteld dat het het meest zuiver is om een vergelijking te maken tussen onderhavige overeenkomst met een vergelijkbaar sim-only abonnement, dat wil zeggen een abonnement met hetzelfde aantal minuten en MB’s maar zonder telefoontoestel. Het bedrag dat de consument in dat geval maandelijks betaalt voor het toestel is dan gelijk aan het termijnbedrag uit de betreffende overeenkomst met toestel minus de maandelijkse prijs van een vergelijkbaar sim-only abonnement.
- De kantonrechter is echter van oordeel dat de geldende verkoopwaarde van het telefoontoestel ten tijde van het aangaan van de overeenkomst als uitgangspunt moet worden genomen, omdat dit een meer directe en neutrale wijze is om te bepalen wat de waarde van het toestel binnen het abonnement voor de consument is (geweest) op het moment van het aangaan van de overeenkomst.
De normale winkelwaarde moet dus worden vergoed door de verkoper. Over de uitspraken van de Hoge Raad en de kantonrechter heeft het AD ook geschreven. Zij verwachten dat er grote claims gaan komen tegen de telefoonaanbieders vanwege de 'gratis' telefoontjes.
Verboden boetebeding
In veel algemene voorwaarden van telefoonaanbieders staat bepaald dat wanneer u te laat betaald zij gerechtigd zijn de overeenkomst te ontbinden maar zij nog wel recht hebben op betaling van het volledige abonnementsprijs over de gehele periode. Die bepaling is feitelijk een contractueel boetebeding. Voor dergelijke boetes wordt de consument beschermd door Europa. Boetes in algemene voorwaarden mogen namelijk niet te hoog zijn. De kantonrechter overweegt over een dergelijke boete als volgt:
"Tot slot dient de vordering tot voldoening van schadevergoeding, bestaande uit de resterende abonnementstermijnen, beoordeeld te worden. Nu eisende partij met betrekking tot deze vordering een beroep doet op de algemene voorwaarden, waarin is bepaald dat zij de overeenkomst wegens wanbetaling voortijdig kan ontbinden en dat zij in dat geval aanspraak kan maken op de abonnementskosten over de resterende looptijd, dient de kantonrechter, nu gedaagde partij is aan te merken als consument, ingevolge rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen ambtshalve te toetsen of sprake is van onredelijk bezwarende bedingen in de algemene voorwaarden.
- In de EG Richtlijn 93/13/EEG van de Raad van 5 april 1993 betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten is in artikel 3 het navolgende bepaald:
“1. Een beding in een overeenkomst waarover niet afzonderlijk is onderhandeld, wordt als oneerlijk beschouwd indien het, in strijd met de goede trouw, het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van de partijen ten nadele van de consument aanzienlijk verstoort.
2. (…)
3. De bijlage bevat een indicatieve en niet uitputtende lijst van bedingen die als oneerlijk kunnen worden aangemerkt.”
In de bijlage bij Richtlijn 93/13/EEG is onder e) opgenomen dat als oneerlijk in de zin van artikel 3 lid 3 van de Richtlijn kunnen worden aangemerkt, bedingen die tot doel of tot gevolg hebben “de consument die zijn verbintenissen niet nakomt, een onevenredig hoge schadevergoeding op te leggen”.
- Eisende partij heeft gesteld dat de factuur van 1 januari 2013 ziet op het in rekening brengen van de abonnementskosten over de resterende looptijd van de overeenkomst na beëindiging daarvan, overeenkomstig het bepaalde in artikel 5.5 van de toepasselijke algemene voorwaarden. Deze bepaling is, gelet op het vorenstaande, naar het oordeel van de kantonrechter een onredelijk bezwarend beding, nu deze bepaling gedaagde partij verplicht om ook na beëindiging van de overeenkomst de resterende abonnementsvergoedingen volledig te voldoen. Deze bepaling valt onder e) van de bijlage bij de Richtlijn. De kantonrechter zal deze bepaling dan ook vernietigen. Dit brengt mee dat de vordering, voor zover deze is gegrond op artikel 5.5. van de algemene voorwaarden, zal worden afgewezen."
Europa beschermt haar burgers dus tegen grote telefoonmaatschappijen die met hun algemene voorwaarden de consumenten benadelen. De kantonrechter vernietigd dit artikel van de algemene voorwaarden. U kunt de hele uitspraak nalezen door te klikken op het logo van de Rechtspraak. Heeft u ook een probleem met uw telefoonaanbieder? Neemt u dan vrijblijvend contact op met JuristBrabant.
